Droga Unii Europejskiej do niezależności technologicznej

„`html

Obecna gospodarka światowa opiera się w dużej mierze na mikroczipach krzemowych, które stosowane są niemal we wszystkich urządzeniach elektronicznych – począwszy od kart płatniczych, poprzez sprzęt AGD, aż po motoryzację. Historyczne i polityczne okoliczności sprawiły jednak, że produkcja mikroczipów jest mocno skoncentrowana w kilku krajach: większość pochodzi z Chin (24%), Tajwanu (18% – w tym aż 70% najnowszych technologii), Korei Południowej (17%), Japonii (17%) oraz Stanów Zjednoczonych (10%). Kraje Unii Europejskiej zgłaszają zapotrzebowanie na jedną piątą światowego rynku mikroczipów, podczas gdy odpowiadają zaledwie za 8% ich produkcji, w tym nie wytwarzają żadnych najbardziej zaawansowanych układów.

Sytuacja Europy na rynku mikroczipów

Unia Europejska postanowiła zainwestować 43 mld USD do 2030 roku w rozwój branży mikroczipów. Jednakże, przy znacznie większych nakładach finansowych przeznaczanych przez USA (około 450 mld USD) i Chiny (około 100 mld USD), analitycy przewidują, że Europa nie będzie w stanie znacząco zwiększyć swojego udziału w tym kluczowym segmencie rynku.

Na horyzoncie zaczynają jednak pojawiać się technologie kwantowe, które mają potencjał do całkowitej zmiany obecnych standardów rozwoju technologii. Komputery kwantowe oferują bowiem możliwości obliczeniowe, które są poza zasięgiem tradycyjnych układów krzemowych.

Czym wyróżniają się technologie kwantowe?

Tradycyjne mikrochipy krzemowe zwiększają swoją moc głównie poprzez wzrost liczby tranzystorów, które operują na binarych wartościach 0 i 1. Tymczasem kubity, będące kwantowym odpowiednikiem bitów, mogą przyjmować dowolny stan pomiędzy 0 a 1, a także pozostawać w kilku stanach jednocześnie dzięki zjawisku superpozycji. Sprawia to, że ich zdolność do wykonywania skomplikowanych obliczeń przewyższa możliwości współczesnych procesorów o wiele rzędów wielkości.

• Komputery kwantowe potrafią rozwiązać w ciągu jednego dnia problem, który dla klasycznego superkomputera byłby trudny do rozwiązania nawet w ciągu czasu równego wiekowi wszechświata.
• Znajdą zastosowanie w takich obszarach jak: projektowanie nowych leków, opracowywanie nowych materiałów syntetycznych, optymalizacja łańcuchów dostaw czy cyberbezpieczeństwo.

Według prognoz rynek technologii kwantowych może osiągnąć wartość przekraczającą 100 mld USD do 2040 roku, choć rzeczywista kwota może być znacznie wyższa, ponieważ obecne szacunki opierają się głównie na inwestycjach publicznych, bez uwzględnienia kapitału prywatnego.

Szansa dla Europy w sektorze kwantowym

Obecny etap rozwoju technologii kwantowych daje Europie wyjątkową okazję na włączenie się do światowej czołówki technologicznej na równych zasadach z USA i Chinami. Łączne światowe inwestycje w rozwój technologii kwantowych sięgnęły już około 42 mld USD, z czego Chiny odpowiadają za 36,3%, USA za 9%, a Unia Europejska i Wielka Brytania razem za ponad 30% tej kwoty.

Unia Europejska nie zamierza stać z boku w tym nowym wyścigu technologicznym. W 2023 roku powstała Europejska Deklaracja dotycząca Technologii Kwantowych (Quantum Pact), zakładająca uzyskanie pierwszych komputerów kwantowych już w 2025 roku i osiągnięcie pozycji światowego lidera w 2030 roku, by zamienić Europę w światową „Dolinę Kwantową”.

Europejskie inicjatywy na polu technologii kwantowych

1. Początkowo w działania zaangażowały się głównie Niemcy, Francja, Dania, Holandia i Irlandia, których rządy opracowały narodowe strategie dotyczące rozwoju tej gałęzi nauki.
2. W lipcu 2025 roku do inicjatywy dołączyły już wszystkie państwa Unii Europejskiej.
3. Polska znalazła się w wąskim gronie pierwszych sześciu krajów europejskich (obok Czech, Niemiec, Francji, Hiszpanii i Włoch), gdzie mają już wkrótce zostać ulokowane komputery kwantowe.

Planowane jest, by sprzęt sfinansowany przez europejską inicjatywę pojawił się w Poznaniu już w 2025 roku. Dodatkowo, krajowe konsorcjum pod przewodnictwem Politechniki Warszawskiej, Wojskowej Akademii Technicznej oraz Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia pracuje nad rodzimym prototypem komputera kwantowego, dostosowanym do wymagań cyberbezpieczeństwa wojskowego i dla służb specjalnych.

Europejska strategia rozwoju technologii kwantowych

Ze względu na wczesne stadium rozwoju europejscy decydenci stoją przed wyborem strategii dalszych badań i rozwijania technologii kwantowych. Coraz częściej pojawiają się głosy, by równolegle rozwijać kilka „klastrów kwantowych”, z których każdy byłby silnie powiązany z lokalnymi ośrodkami naukowo-biznesowymi i uwzględniałby specyfikę regionu.

Za przykład podaje się klaster francusko-niemiecko-holenderski, który mógłby wyspecjalizować się w rozwiązaniach komercyjnych. Polska, ze względu na prowadzone już badania na potrzeby obronności, położenie geograficzne oraz narastające napięcia geopolityczne, wraz z Czechami mogłaby stać się liderem klastra Europy Środkowo-Wschodniej skupionego na cyberbezpieczeństwie. Do tej grupy mogłyby w przyszłości dołączyć kraje bałtyckie, Bułgaria, Rumunia, a w dalszej perspektywie również Ukraina i Mołdawia.

Taki rozwój sytuacji pozwoliłby Polsce odegrać istotną rolę w kształtowaniu bezpieczeństwa Europy, zwłaszcza w kontekście polskiej prezydencji w Radzie UE (pierwsza połowa 2025 roku), której głównym tematem była właśnie problematyka bezpieczeństwa. Tym samym, skuteczna promocja tej strategii dawałaby wymierne korzyści zarówno Polsce, jak i Unii Europejskiej.

„`