Kontynent afrykański na krawędzi rozpadu – naukowcy ostrzegają

„`html

Wschodnioafrykański System Ryftowy: Jedna z Najbardziej Złożonych Geologicznych Struktur

Wschodnioafrykański System Ryftowy (EARS) to jedna z najbardziej intrygujących i aktywnych geologicznie konstrukcji na Ziemi. System ten mierzy około 3500 kilometrów długości i rozciąga się od Morza Czerwonego w północno-wschodniej Afryce aż do Mozambiku na południu kontynentu, przechodząc przez takie kraje jak Etiopia, Kenia, Tanzania i Malawi.

Nowy Ocean na Horyzoncie?

Ten region nie tylko obfituje w trzęsienia ziemi i zapadliska, ale również jest siedzibą licznych erupcji wulkanicznych, wypiętrzeń oraz tworzenia się głębokich dolin. Przez długie lata geolodzy starali się zgłębić przyczyny tej intensywnej geologicznej aktywności. Wcześniej zakładano, że lokalna aktywność tektoniczna oraz emanacje ciepła z wnętrza Ziemi mają decydujące znaczenie w rozpadzie kontynentalnym. Jednak najnowsze badania wskazują na istnienie głębszych i potężniejszych czynników wpływających na te zjawiska.

Superpłaszcz pod Afryką

Zespół naukowców, pod przewodnictwem Biyinga Chena z Uniwersytetu w Edynburgu, odkrył gigantyczny rezerwuar gorących skał pod Afryką – możliwy superpłaszcz, który od milionów lat naciska na ten kontynent od spodu. Wyniki badań, opublikowane 12 maja, otwierają zupełnie nowe perspektywy zrozumienia procesów zachodzących pod EARS.

„Sygnatury głębokiego płaszcza, odkryte w różnych segmentach EARS, są niezwykle jednolite, sugerując wspólne, głębokie źródło.” – wyjaśnia Chen. To sugeruje, że cały system ryftów mógłby być zasilany przez jedno, rozległe źródło ciepła i magmy pochodzącej z granicy jądra i płaszcza Ziemi.

Rozległa Masa Gorącej Materii

Dotychczasowe odkrycia wskazywały na tzw. pióropusz płaszcza, czyli pionowy prąd gorącego materiału wynurzający się z głębi. Natomiast nowe badania sugerują coś o wiele bardziej skomplikowanego i rozległego. Zamiast wąskiego strumienia, jak ten pod Hawajami, pod EARS znajduje się rozległa masa gorącego materiału, która wypiera pierwotny płaszcz, rozszerza się i rozrywa cienką litosferę Afryki.

Badanie Gazów z Wnętrza Ziemi

Przełomowe odkrycia uzyskano dzięki analizie chemicznej gazów wydobywających się z pola geotermalnego Meengai w centralnej Kenii. Naukowcy wykonali precyzyjne pomiary izotopów neonu – pierwiastka szlachetnego, który prawie nie reaguje chemicznie z innymi substancjami i jest używany jako geologiczny marker. Odkryta sygnatura izotopowa była zaskakująco podobna do tej z Hawajów – miejsca, gdzie gorące masy również wznoszą się z granic jądra i płaszcza.

Chen przyznaje: „Byliśmy podekscytowani, widząc wstępne dane izotopowe Ne pokazujące pierwotną sygnaturę głębokiego płaszcza. Jednak stała ona przed nami jako niewielka sygnatura i musieliśmy ciężko pracować, aby ją rozdzielić. Nie było momentu Eureka – często kwestionowaliśmy wyniki, poświęcając wiele godzin na ich weryfikację.”

Długotrwały Proces Geologiczny

Litosfera, czyli zewnętrzna skorupa Ziemi oraz górny płaszcz, pęka i rozchodzi się tutaj od około 35 milionów lat. W konsekwencji powstały doliny ryftowe, które w przyszłości mogą przekształcić się w nowy ocean, dzieląc Afrykę na dwie odrębne płyty tektoniczne.

Ogromne Znaczenie Odkrycia

Odkrycie ma nie tylko regionalne, ale również światowe znaczenie. Zrozumienie pochodzenia pióropuszy płaszcza oraz ich wpływu na dynamikę płyt tektonicznych i aktywność wulkaniczną jest kluczem do uzyskania lepszego wglądu w ewolucję Ziemi. Znalezisko sugeruje, że głębokie procesy wewnątrz naszej planety mogą mieć większy wpływ na powierzchnię, niż do tej pory sądzono. Daje to nowe możliwości badawcze zarówno dla geologów, klimatologów, sejsmologów, jak i specjalistów zajmujących się surowcami naturalnymi.

Ryfty często stanowią bogate źródło minerałów i energii geotermalnej. Lepsze poznanie ich genezy i mechanizmów może przyczynić się również do rozwoju nowych technologii oraz strategii energetycznych.

„`