Nowa fala represji na Kremlu: Putin kontynuuje historyczną obsesję wobec wrogów władzy [KOMENTARZ]

Kara za otwarte słowo – historia represyjnych praktyk w Rosji

W osiemnastym wieku rosyjski car Piotr Wielki nieustannie torturował swoich przeciwników, zsyłał ich na Syberię, a nawet wykonywał wyroki śmierci za najmniejsze wykroczenia, jak na przykład „nieodpowiednia wypowiedź” na temat władcy. Podobnie, w latach trzydziestych XX wieku, Józef Stalin posługiwał się sfabrykowanymi oskarżeniami o zdradę oraz wymuszonymi zeznaniami, aby eliminować potencjalnych rywali. Wśród ofiar byli prominenci starego ruchu bolszewickiego, którzy byli sądzeni w publicznych pokazowych procesach.

Reżim Putina i nowe represje

Obecna działalność prezydenta Rosji, Władimira Putina, wobec jego przeciwników – zarówno krajowych, jak i zagranicznych – niesie ze sobą niepokojące echo z przeszłości. Przykładem może być akt oskarżenia z października 2022 roku przeciwko krytykowi Kremla Ilji Jaszynowi, skutkujący ośmioma latami i sześcioma miesiącami więzienia, za rzekome rozpowszechnianie „nieprawdziwych” informacji o rosyjskiej armii. Zarzuty towarzyszące tej sprawie stały się powszechne – liczba przypadków związanych z „terroryzmem” znacząco wzrosła od czasu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. W 2024 roku rosyjskie sądy zaczęły wydawać co najmniej pięć takich wyroków dziennie, a wcześniej tylko w pierwszej połowie roku skazano ponad 600 osób.

Parlament i prawo karne jako narzędzia władzy

Rosyjski parlament, który działa jedynie jako organ zatwierdzający, ułatwił oskarżanie krytyków Putina. Zmusił organizacje non-profit otrzymujące pomoc z zagranicy do rejestrowania się jako „zagraniczni agenci” oraz poddawania się wzmożonej kontroli rządowej. Oznaczenie „zagraniczny agent” służy do karania przeciwników politycznych, stając się niemal równoważnym stalinowskiemu określeniu „wróg ludu”.

Gniew reżimu kontra potencjalne zagrożenia

Reżim Putina niezwykle uważnie obserwuje wszystkich jego potencjalnych przeciwników. Niedawno kilkunastu domniemanych agentów zagranicznych, związanych z Rosyjskim Komitetem Antywojennym utworzonym po inwazji w 2022 roku, zostało oskarżonych o terroryzm. Wśród nich jest były szef Jukosu, Michaił Chodorkowski, który po odbyciu długiej kary w więzieniu za sfingowane zarzuty, przeniósł się do Londynu.

Obsesja na punkcie wrogów wewnętrznych i zewnętrznych

Putin, podobnie jak Stalin, nie tylko tropi jawnych przeciwników, ale i każdego, kto mógłby kwestionować jego autorytet. Byli zaufani dyrektorzy regionalni, wpływowi politycy i liderzy wojskowi są regularnie aresztowani pod zarzutem korupcji. Nawet lojalni Kremla mogą zostać nazwać agentami zagranicznymi.

Sankcje gospodarcze i polityka strachu

Władze rosji konfiskują majątki oskarżonych o przestępstwa, wzbogacając przy tym państwo. Od 2022 roku przejęto aktywa o wartości około 3,9 biliona rubli. Z drugiej strony, coraz bardziej wyrafinowana antyzachodnia retoryka jest używana, aby odwrócić uwagę od wewnętrznych problemów. Z powodu stagnacji gospodarczej oraz rosnącego budżetowego deficytu, wielu Rosjan zmaga się z zaspokojeniem podstawowych potrzeb.

Rosyjskie działania w międzynarodowym kontekście

Mimo ogromnych nakładów, Rosji udało się zająć mniej niż 12 proc. terytorium Ukrainy. Propaganda obiecywała szybkie zwycięstwo, a w rezultacie kraj utknął w kosztownym konflikcie przypominającym nieudane działania w Afganistanie sprzed lat. Putin, obawiając się o swą pozycję, narzuca surowe kary z zamiarem kontrolowania wszelkich potencjalnych zagrożeń.