Tropem interakcji ludzi z pradawnymi istotami: odkrycie w syberyjskich lasach

Mamut, olbrzymi ssak z rodziny słoniowatych, wyginał pod koniec ostatniej epoki lodowej, choć w niektórych odizolowanych obszarach żyły jego bardzo niewielkie populacje. Mamuty były ulubioną zwierzyną łowną plejstoceńskiego człowieka. Udokumentowano dziesiątki ich wizerunków na ścianach jaskiń w postaci malowideł. Zwierzęta te dostarczały ludziom pożywienie, niezbędne do życia skóry (potrzebnych do wyrobu okryć), czy surowce (kości i ciosy służyły do tworzenia domów, narzędzi i ozdób).

Cmentarzysko mamutów ukryte w niezbadanych obszarach Syberii zlokalizowane jest w okolicach rzeki Berelekh na Syberii. W jednym miejscu znajdują się tysiące kości należących do co najmniej 156 mamutów. Blisko tego obszaru położone jest stanowisko archeologiczne, gdzie odnajdywane są pozostałości po mamutach, a także zającach plejstoceńskich czy wilkach.

Pomiędzy nimi udokumentowano liczne węgle drzewne pochodzące z palenisk, a także obrobione kły mamutów – odkopano m.in. niedokończoną włócznie. Badacze uważają, że w miejscu tym prowadzono rytualne składowanie szczątków mamutów.

Na podstawie śladów aktywności larw much pozostałych w zagłębieniach czaszek i kości zwierząt stwierdzono, że kości wrzucane na cmentarzysko były niemal idealnie pozbawione mięsa. Ponadto zauważono dowody na sortowanie szczątków zwierząt. Z miejsca upolowania mamuta do obszaru cmentarzyska transportowano głównie trąby nosowe, ciosa, kości stopy czy kości nadgarstka.

Setki lat integracji dawnego człowieka z włochatymi bestiami

Badania ujawniły, że najwięcej kości mamuta włochatego odkładało się około 12 400, 12 200 i 11 800 lat temu. Jednocześnie koreluje to ze znanym osadnictwem plejstoceńskim na tym obszarze przypadający na okres 11 200 – 12 400 lat temu. To zbiega się z mającą miejsce w podobnym czasie, wówczas klimat stał się bardziej suchy.

Różna liczba kości z poszczególnych warstw wskazuje, że dawne osadnictwo ludzkie na tym obszarze zmieniało się w czasie. Może być to zachodzącymi na równinie zalewowej – okresy suche pozwalające na zasiedlanie terenu i okresy podmokłe niepozwalające na egzystencję.

Cztery możliwe przyczyny nagromadzenia kości mamutów

1. masowa śmierć z przyczyn naturalnych lub ludzkich
2. powtarzająca się śmierć grupowa w tym samym miejscu, prawdopodobnie na skutek polowań człowieka
3. koncentracja szczątków w wyniku procesów geologicznych, takich jak działanie rzek
4. powstały wyłącznie w wyniku drapieżnictwa lub padlinożerstwa

Jednakże specjaliści są skłonni promować ostatni punkt, gdyż rzeki prawdopodobnie nie miały wystarczającej siły, by transportować tak ciężkie kości. Z kolei kości nie dostarczyły dowodów. Badania wskazują, że ludzie pozostawili niemal wszystkie części zabitych mamutów, co sugeruje istnienie bardzo silnej zależności ludzi od tych zwierząt.

Naukowcy wskazują również, że część stanowiska badawczego została splądrowana przez złodziei, którzy na czarnym rynku sprzedają kości pradawnych zwierząt. Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym.